[Nettime-nl] Geachte heer Zijlstra

[Geert Lovink <geert@xs4all.nl>]

Geachte heer Zijlstra,

Geachte leden van de Tweede Kamer,

De notitie die de Staatssecretaris vandaag heeft bekend gemaakt,  
betekent geen nieuw begin, zoals deze eerder heeft gesteld, maar  
simpelweg het einde van een internationaal gewaardeerd cultuurklimaat  
dat zijn weerga niet kent elders in de wereld.
Voor Thorbecke, de geestelijk vader van staatssecretaris Zijlstra,  
althans van zijn partij, was de politiek het gevolg van een lange  
termijn visie. Hij zag de politiek bestuurder als vormgever van de  
tijd, die historische lijnen interpreteert en van daaruit een visie  
ontwikkelt voor de toekomst. De maatregelen die de Staatssecretaris  
voorstelt verbleken in het licht van zijn voorganger tot  
resultaatbejag op de korte termijn, dat zich geen enkele rekenschap  
geeft van historische verworvenheden en maatschappelijke ontwikkelingen.
Een prominente Nederlandse verzamelaar noemde de notitie van de  
Staatssecretaris een nieuwe ‘beeldenstorm’. Die vergelijking is  
treffend en adequaat: het veld ‘beeldende kunst’ wordt in en door deze  
notitie verminkt met fatale gevolgen voor het publiek.
We leven in een beeldcultuur. Kennis en informatie circuleert  
grotendeels in de vorm van beeld. Kunst, en beeldende kunst in het  
bijzonder, is bij uitstek het domein dat ons leert om te gaan met dat  
wat we nog niet kennen, dat ons onverwachte visies en vergezichten  
biedt. Beeldende kunst maakt een zelfbewuste en kritische omgang met  
het alomtegenwoordige beeld mogelijk. Het is daarom onbegrijpelijk dat  
een overheid die haar burgers wil voorbereiden op een veelbelovende  
toekomst, besluit om dat deel van het maatschappelijk bestel onderuit  
te halen, dat het publiek hierin begeleidt. De keiharde aanpak van de  
sector beeldende kunst (van 53,5 miljoen naar 31 miljoen) wordt in  
deze notitie niet onderbouwd met logische noch feitelijke argumenten.
De Staatsecretaris heeft onder meer besloten om:

- het budget van het Mondriaanfonds te halveren.

- het aantal presentatie-instellingen in de BIS drastisch te reduceren  
van 11 naar 6. De instellingen die niet meer in de BIS zitten kunnen  
daarenboven NIET terecht bij het Mondriaanfonds en hebben daardoor  
geen overlevingskans.
- kunsttijdschriften geen subsidie meer te verstrekken.

- de overheidssteun aan de functies die nu worden ingevuld door  
biënnale Manifesta, SKOR | Stichting Kunst en Openbare Ruimte, het  
sectorinstituut Premsela, Virtueel Platform, het Nederlands Instituut  
voor Mediakunst volledig stop te zetten.
- de financiering van de postacademische kunstenaarsopleidingen de  
Ateliers, Rijksakademie van beeldende kunsten, Europees Keramisch  
Werkcentrum en de Jan van Eyck Academie stop te zetten.
- de komende vier jaar enkel de verdere ontwikkeling van 50 beeldend  
kunstenaars die zich hebben bewezen als toptalent te ondersteunen.
- de individuele basisstipendia en werkbeurzen aan kunstenaars te  
halveren. De huidige subsidies met het karakter van een  
inkomstenvoorziening VOLLEDIG stop te zetten.
De directe en onmiddellijke gevolgen van deze maatregelen voor het  
PUBLIEK dat kunst van nu wil zien en meemaken, zijn catastrofaal:
- Makers, producenten en kunstenaars zijn de basis van de culturele  
infrastructuur. Zonder kunstenaars is er immers geen kunst. Geen of  
onvoldoende steun aan kunstenaars om zich professioneel en full time  
te richten op het maken van werk, betekent dat er geen innovatief werk  
te zien is.
- Geen postacademische opleidingen betekent geen aanwas van nieuwe  
kunstenaars die excelleren en Nederland in het buitenland kunnen  
vertegenwoordigen. Het opheffen van deze functie leidt direct tot een  
verschraling van het aanbod in Nederlandse presentatie instellingen  
waardoor Nederland haar concurrentie positie verliest. Het leidt tot  
een totale verarming van de kunstmarkt in Nederland en tot een  
verzwakking van de Nederlandse galeries op de internationale kunstmarkt.
- Een minimaal aantal presentatie instellingen betekent dat de nieuwe  
kunst haar weg naar het publiek niet vindt en opgesloten blijft in  
ateliers en depots. Het Nederlands en internationale publiek in  
Nederland kan geen vernieuwende kunst meer zien.
- Het opheffen van een instelling als SKOR betekent dat de  
aanwezigheid van kunst in de openbare ruimte – democratisch en bij  
uitstek ‘anti- elitair’, want voor iedereen gratis toegankelijk –  
afneemt.
- Het opheffen van een instelling als NIMk betekent dat een waardevol  
deel digitaal erfgoed – videokunst en filmkunst en mediakunst –  
versnipperd raakt en niet meer toegankelijk is voor het publiek.
- Het innovatieve gedeelte van het beeldende kunstenveld, dat tevens  
het internationale aanzien van creatief Nederland bepaalt, kan niet  
zonder een financiële injectie van staatswege bestaan.
Het huidige culturele stelsel dat vandaag definitief werd getorpedeerd  
heeft kunstenaars en curatoren voortgebracht die momenteel  
internationaal furore maken en die ondermeer tijdens de huidige  
Biënnale van Venetië – de wereldkampioenschappen van de beeldende  
kunst – in het brandpunt van de belangstelling staan.
Zo prijkt het werk van Navid Nuur op de voorkant van de officiële  
catalogus van de Biënnale van Venetië. Hij neemt net als de in  
Nederland woonachtige Amalia Pica, deel aan de centrale  
tentoonstelling ‘Illuminations’. Hun collega’s Praneet Soi, Yael  
Bartana, Wendelien van Oldenborgh en Han Hoogerbrugge, Aernout Mik,  
Libia Castro en Olafur Olafsson en Edwin Driessens en Maria Verstappen  
spelen een hoofdrol in de paviljoens van respectievelijk India, Polen,  
Denemarken, Roma, IJsland en Dropstuff. Nederlander Guido van der  
Werve is tegelijkertijd te zien in het kader van de tentoonstelling  
Future Generation, waarmee de Oekraïense Victor Pynchuck het talent  
van de toekomst signaleert. Niet alleen Nederlandse makers schitteren  
in Venetië dit jaar, hun collega curatoren zijn eveneens prominent  
aanwezig. Maar liefst vijf in Nederland werkzame curatoren richten dit  
jaar een paviljoen in: Marres-directeur Guus Beumer neemt het  
Nederlandse paviljoen voor zijn rekening, BAK-directeur Maria  
Hlavajova het Roma paviljoen, freelancer Maria Rus Bojan het  
Roemeense, SKOR directeur Fulya Erdemci het Turkse en de Appel-tutor  
Henk Slager het Georgische.
De prestaties van deze kunstenaars en curatoren zijn mogelijk gemaakt  
door het bestaan van een cultureel stelsel dat experiment,  
vernieuwing, talentontwikkeling en een internationale focus tot nu toe  
koesterde en (financieel) mogelijk maakte. Zij hebben hun werk en  
praktijk kunnen ontwikkelen dankzij investeringen van de Nederlandse  
staat. Investeringen die zij nu verzilveren en laten resulteren in een  
‘exportproduct’ waar Nederland trots op kan zijn. Dit stelsel wordt  
wereldwijd erkend en geroemd omwille van zijn efficiëntie en  
toekomstgerichtheid.
De notitie van de Staatssecretaris geeft aan dat het kabinet alleen  
denkt aan wat vandaag onmiddellijk resultaat oplevert en niet wat  
‘waarde voor de toekomst’ genereert. We weten het allemaal: er is niet  
alleen een vandaag, er is ook een morgen. Wij willen graag dat in dat  
Nederland van morgen nog vaak en veel kunst van nu en erfgoed van  
gisteren te zien is. We hopen dat de Tweede Kamer dit verlangen met  
ons deelt en ingaat tegen een beleid dat alleen in het teken staat van  
vandaag.
De besturen, directies en vertegenwoordigers van:

De Zaak Nu – namens de presentatie-instellingen
SKOR | Stichting Kunst en Openbare Ruimte
NIMk – Nederlands Instituut voor Mediakunst
De postacademische instellingen – de Ateliers, Rijksakademie en Jan  
van Ecyk Academie
Verzamelaar Martijn Sanders, mecenassen Maurice van Vaalen, en Rob  
Defares
Actiegroep kunstenaars ‘Schuilen in het Rijks’


______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).