[Nettime-bold] Nederlandse inlichtingendienst

Echelon in Nederland

Jelle van Buuren 11.04.2000

Nederlandse Inlichtingendienst mag satellietcommunicatie doorlichten

De Nederlandse inlichtingendienst BVD krijgt nieuwe bevoegdheden. Zo zullen onder meer de bevoegdheden voor het onderscheppen van communicatie worden uitgebreid. De dienst krijgt straks de bevoegdheid, als de overheid haar zin krijgt, om satellietcommunicatie op elk gewenst moment te onderscheppen en de aldus opgevangen boodschappen te doorzoeken aan de hand van trefwoorden. Daarbij krijgt de BVD een nieuwe inlichtingentaak: het verzamelen van economische informatie. Nederland goes Echelon, zo lijkt het.

De nieuwe wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (WIV) die thans door het Nederlandse parlement wordt behandeld, verschaft aan de bevoegdheden van de BVD een nieuwe wettelijke basis. In feite komt het neer op een uitbreiding van de onderzoeksbevoegdheden van de BVD. In elk amendement op de nieuwe voorstellen worden nieuwe bevoegdheden voorgesteld. In het eerste wetsontwerp kreeg de BVD bijvoorbeeld de bevoegdheid om telecommunicatie te onderscheppen, op te nemen en af te luisteren. In het recentste amendement, dat van begin dit jaar dateert, werd de bevoegdheid om telecommunicatie te ‘ontvangen’ toegevoegd. Dit houdt in dat de BVD niet langer afhankelijk is van de bereidheid van telecombedrijven om berichtenverkeer te onderscheppen, maar bijvoorbeeld een eigen parallel netwerk van ontvangers kan opzetten om al het GSM-verkeer te onderscheppen. Dit heeft ook tot gevolg dat providers niet langer kunnen ‘lekken’ over de goede werken van de BVD op dit terrein.

[…]

De nieuwe bevoegdheden van de BVD zijn ook interessant omdat sommige bepalingen betrekking hebben op cryptografie en informatietechnologie. De BVD krijgt de bevoegdheid om in te breken in woningen en kantoren om toetsenborden ‘af te tappen’. Daarnaast krijgt de BVD de bevoegdheid om in computers in te breken en informatie die in die computers is opgeslagen te stelen, te wijzigen of te wissen. Met andere woorden: de BVD mag gaan hacken. Zo kan de inlichtingendienst gegevens uit computers stelen, programmatuur manipuleren, wachtwoorden onklaar maken of een Trojaans Paard installeren waardoor de toegang verzekerd is en cryptografie kan worden omzeild.

Cryptografie heeft de warme belangstelling van de BVD. In het wetsontwerp wordt de bevoegdheid tot het ongedaan maken van encryptie uitgebreid. In het oorspronkelijke wetsontwerp kreeg de BVD toestemming om versleutelde communicatie en informatie te ontcijferen met ‘technische middelen’. In het laatste amendement is dit uitgebreid tot ‘met alle mogelijke middelen’. Volgens de bijgevoegde uitleg “heeft de praktijk uitgewezen dat er nog meer methoden zijn dan puur technische om versleutelde communicatie te ontcijferen.”

Deze cryptische omschrijving lijkt te slaan op infiltranten die op slinkse wijze wachtwoorden achterhalen of over iemands schouder meekijken als boodschappen worden versleuteld, of op teams van de inlichtingendienst die in woningen en kantoren inbreken op zoek naar dat kleine stukje papier waarop het wachtwoord genoteerd is.

De bepalingen over het onderscheppen van telecommunicatie bevatten ook opmerkingen over cryptografie. Versleutelde berichten mogen worden bewaard zolang als de BVD nodig heeft om de berichten te ontcijferen. In de begeleidende notitie staat:

“Wat betreft telecommunicatie die nog niet is ontcijferd, en waarvan het feit op zich dat er encryptie is toegepast al interessant is voor deze dienst, is het wenselijk deze berichten te bewaren tot de mogelijkheid bestaat of wordt ontwikkeld om deze berichten te ontcijferen.”

Zo blijkt de volstrekt normale techniek om je privacy, of zakengeheimen of politiek gevoelige informatie te beschermen in de ogen van de Nederlandse overheid al een zeer verdachte zaa te zijn .

Het wetsontwerp introduceert ook de verplichting voor ‘iedereen’, van wie de autoriteiten aannemen dat ze over de sleutels beschikken, om en te werken met de inlichtingendienst bij het ontcijferen van de encryptie. Op weigering staat een gevangenisstraf van twee jaar. Het Nederlandse parlement heeft de regering gevraagd of dit tevens betekent dat verdachten verplicht kunnen worden die sleutels te overhandigen.

Het antwoord laat op zich wachten, maar als de regering bevestigt dat deze verplichting ook voor verdachten geldt, is dit een duidelijke schending van de fundamentele mensenrechten zoals vastgelegd bijvoorbeeld in het Verdrag over de bescherming van Mensenrechten en Fundamentele Vrijheden. Het houdt in dat iedereen verplicht wordt aan zijn eigen veroordeling mee te werken en tevens dat de bewijslast wordt omgekeerd.